5. Ethiek van de liefde

“To begin by always thinking of love as an action rather than a feeling is one way in which anyone using the word in this manner automatically assumes accountability and responsibility”, schrijft bell hooks. 25 Ze pleit voor een ‘love ethic’, een ethiek van de liefde als basis voor verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.

Professor Lara Schrijver 26 beschrijft hoe we dit concept kunnen inzetten in de architectuurpraktijk. “Voor een conceptueel kader over een cultuur van samenwerking kunnen we om te beginnen teruggrijpen op bell hooks, die in All About Love suggereert dat er collectieve culturele misvattingen bestaan over het belang van de liefde in een maatschappelijke context. […]

Door middel van haar opvatting van liefde als een cruciale maatschappelijke houding identificeert zij belangrijke kenmerken waarmee ze de contouren schetst van de rol die ethiek, spiritualiteit en aandacht spelen in het maatschappelijke weefsel als geheel. Dergelijke ideeën zijn in de feministische filosofie geenszins nieuw, maar ze wijzen desalniettemin op een houding die het andere, de zorgzaamheid en de ruimhartigheid omarmt.” 27

Schrijver noemt enkele waarden waarin het werken vanuit een ethiek van de liefde tot uiting kan komen: betrokkenheid, wederkerigheid en ruimhartigheid. Liefde kan een tegenwicht bieden voor een cultuur van competitie en dominantie. Bell hooks schrijft: “Awakening to love can happen only as we let go of our obsession with power and domination. […] The underlying values of a culture and its ethics shape and inform the way we speak and act. A love ethic presupposes that everyone has the right to be free, to live fully and well.” 28

Het is een houding die juist in tijden van de klimaatcrisis en sociaal-maatschappelijke crises van grote betekenis kan zijn. Schrijver: “In plaats van andere perspectieven te diskwalificeren, kan een ethiek van de liefde een manier bieden om een nieuwe wereld te bouwen – een wereld die op zich ruimte biedt aan een verscheidenheid van mensen, ecosystemen en perspectieven.

Als zodanig opent haar analyse nieuwe horizonten voor de architectuur, en net op tijd. In het licht van de huidige maatschappelijke uitdagingen, van klimaatcrisis tot huisvestingsproblematiek en de ongelijke verdeling van de welvaart, kan zij een noodzakelijke aanpassing mogelijk maken van het discours van de architec- tuur, dat zich de afgelopen honderd jaar sterk heeft gericht op het individuele project en veel minder op de (eco)systemische gevolgen ervan.” 29